Velayet Hakkında Soru ve Cevaplar
VELAYET NEDİR?
Cevap : Kısaca anlatmak gerekirse Aile hukuku anlamında velayet evlilikten doğan müşterek çocuğun 18 yaşını doldurana kadar idaresi hakkıdır.
VELAYETİN EŞLERDEN BİRİNE VERİLMESİNDE MAHKEME HANGİ UNSURLARI GÖZ ÖNÜNE ALARAK KARAR VERİR?
Cevap : Velayetin takdirinde mahkemenin göz önüne alacağı ana kriter “Çocuğun korunması”dır. Mahkemeler bunu çok geniş kapsamda değerlendirir. Çocuğun psikolojik ve ekonomik yönden korunması, korumanın başlıca kapsamlarındandır. Velayet hakimin talep olmasa dahi kendiliğinden takdir etmesi gereken bir işlemdir. Taraflar velayet konusunda anlaşmışlarsa mahkemeler çoğu zaman bu anlaşmaya uymaktadırlar. Ama Mahkeme annenin haysiyetsiz yaşam sürmesi durumunda, anneye kız çocuğun velayetini vermeyebilir. Yine buna benzer olarak, kız çocuğunu başka biriyle nikâhsız şekilde birlikte yaşayan anneye de vermeyebilir. Velayet Kamu düzenini ilgilendiren bir husus olduğu için hâkim bu konuda tarafların talepleriyle bağlı değildir. Re’sen karar verecektir. Mahkemenin vereceği kararın ana mantığı ise çocuğun her türlü menfaatinin korunması olacaktır. Uygulamada genellikle 12 yaşına kadar olan çocuklar anneye bırakılmaktadır. Bunun sebebi de çocuğun anne bakımına muhtaç olmasıdır. Annenin ekonomik durumu yerinde olmasa bile babadan alınacak nafaka ile bu ekonomi sağlanacaktır.
Çocuğun yaşı 12 den yukarı olduğu durumlarda hâkim çocuğun görüşüne de başvurabilir. 12 yaşın ilerisinde az da olsa hayatı kavramaya başlayan çocuğun talepleri de mahkeme hakimi için önem arzedebilir.
EŞİM YABANCI, ÇOCUĞUMUN VELAYETİNİ MAHKEME KİME VERİR?
Cevap : Boşanma davalarında eşlerden birinin yabancı olmasının Türkiye’de yapılan boşanmalarda hiçbir geçerliliği yoktur. Mahkeme Türklere yapılan boşanma davasındaki kuralların aynısını uygulayacaktır. Fakat tarafların ülke dışında yaşaması halinde mahkeme velayeti düzenlerken bu hususları da düşünüp karar verebilir. Çocuğun kaçırılması ihtimaline binaen görüşme günlerinde yatılı izin vermeyebilir. Böyle bir ihtimal yoksa yılda belirli bir süre yatılı görüşme ayarlanabilir. Bu durumlar tamamen tarafların yaşama şekillerine göre mahkemece değerlendirilerek karara bağlanır.
EŞİM ÇOCUĞUMU BANA GÖSTERMİYOR. NE YAPABİLİRİM?
Cevap : Boşanma davası içerisinde veya dava sonucunda mahkeme velayeti eşlerden birine verdiği takdirde velayeti vermediği eş için görüşme günleri düzenlemekle mükelleftir. Velayetin bulunmadığı eş ilgili görüş günlerinde çocuğu yanına alabilecek ve mahkemenin takdir ettiği şekilde yatılı yada belirli süreli olarak çocukları ile görüşebilecektir. Velayeti elinde bulunduran eş diğer eşe velayetin gereklerini uygulatmıyorsa başka bir deyişle çocuğun velayetine sahip eş diğer eşe çocuğu göstermiyor ise İcra Kanunu uyarınca icra takibi başlatılabilir. Çocuğun teslimine ve gösterilmesine yönelik icra takibi kesinleştirilince icra müdürlüğünden bir memur ile sosyal hizmetlerden bir memur ile çocuğun görülmesi için gidilebilir. Velayeti elinde bulunduran eş bu takibe rağmen çocuğu göstermemekte diretirse hakkında icra ceza mahkemesinde ceza davası açılabilir.
EŞİM ÇOCUĞUMUZLA İLGİLENMİYOR. VELAYETİ DEĞİŞTİREBİLİR MİYİZ?
Cevap : Velayet mahkeme kararı ile verildiği için ancak mahkeme kararı ile kaldırılabilir yada değiştirilebilir. Velayetin değiştirilmesi için açılacak davanın hukuktaki adı Velayetin Nez-i Davasıdır. Bu dava ile mahkeme şartları oluşması halinde velayetin değiştirilmesi kararı verebilir. Dava için çeşitli deliller ispat aracı olarak kullanılabilir. Velayetin kötüye kullandığının ispatlanması, Velayet Görevinin yapılmadığının ispatlanması, velayet görevine aykırı davranıldığının ispatlanması velayetin değiştirilmesi sebeplerinden bazılarıdır. Mahkeme çocuğu illaki eşlerden birine bırakmak zorunda değildir. Eğer mahkeme iki eşin de çocuğa veli olarak bakamayacağını düşünüyor ise 3. Bir kişiye velayeti verebilir. Ya da sosyal hizmetler bünyesinde çocuğa bakılmasına karar verebilir.
