Yargıtay Cumhuriyet Savcılığı, 6273 S.Y. Çek Yasasının Mahkemelerce Uygulanması
6273 Sayılı Çek Yasasının Yürürlüğe Girmesinden Önce Açılmış Olan Karşılıksız Çek Keşide Etmek Davalarında Mahkemelerce Yapılacak Uygulama.
6273 Sayılı Çek Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun yürürlüğe girmesinden önce 5941 Sayılı Çek Kanununun 5/1. fıkrasında düzenlenen “çekin karşılığını bankada hazır bulundurmamak suretiyle karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet vermek” nedeniyle açılmış soruşturma ve koğuşturmalarda nasıl bir karar verileceği hususunun da açıklanması gerekmektedir.
5941 Sayılı Çek Kanununun 5/1. fıkrasında düzenlenen “çekin karşılığını bankada hazır bulundurmamak suretiyle karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet vermek” suçunun yaptırımı idari yaptırıma dönüştürüldüğünden;
A-) Hazırlık soruşturma aşamasında Cumhuriyet Savcıları “çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı” kararı vereceklerdir.
B-) Yargılaması devam eden davalarda dosya hangi mahkemede ise (sulh veya asliye ceza) mahkemeleri “çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı” kararı vereceklerdir.
C-) Temyiz edilerek Yargıtaya gönderilen ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılğınca ya da Yargıtay Ceza Dairesince mahkemesine iade edilen davalarda, duruşma yapılmaksızın mahkemesince (sulh ya da asliye ceza) “çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı” kararı vereceklerdir.
D-) Karar verilmiş, kesinleşmemiş ve mahkemesinde bulunan dosyalarda duruşma yapmaksızın mahkemesince (sulh ya da asliye ceza) “çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı” kararı vereceklerdir.
E-) Kesinleşmiş henüz infazı tamamlanmamış dosyalarda duruşma yapmaksızın mahkemesince (sulh ya da asliye ceza) “çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı” kararı (uyarlama kararı) vereceklerdir.
1 – 6273 Sayılı Yasa ile değişik 5941 sayılı çek yasasının idari yaptırım öngörülmüş maddeleri hakkında Kabahatler Kanunu hükümleri uygulanacaktır.
2 – İdari yaptırım olarak “çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı” kararı sadece HESAP SAHİBİ gerçek ve Tüzel kişiler (Şirketler) hakkında verilecektir.
a-) 5941 Sayılı Çek Kanununun yürürlüğe girdiği 20.12.2009 tarihinden önce Tüzel kişiler hakkında idari yaptırım olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilemez. Ancak; 20.12.2009 tarihinden sonra işlenen karşılıksız çek keşide etmek suçlarında tüzelkişiler (Şirketler) hakkında idari yaptırım uygulanabilir.
b-) Tüzelkişi adına açılmış hesaplardan çek keşide eden tüzelkişi temsilcisi, yönetim organı üyesi gerçek kişiler hakkında da tedbir kararı verilemez.
Tayyar Cem ERALP
Yargıtay Cumhuriyet Savcısı
5941 Sayılı Kanunun Geçici 2/a veya b maddesi gereğince hükmün infazının ertelenmesine veya durdurulmasına ilişkin mevzuat yürürlükten kaldırılmıştır.
Bilgi Notları: 5941 sayılı yasanın yürürlük tarihinden sonra karşılıksızdır işlemi gören şirket çekleri temsilcisi/yetkilisi hakkında beraat, şirket için çek yasağı koymak şeklindedir. 3167 sayılı yasa döneminde karşılıksızdır işlemi gören şirket çekleri temsilcisi/yetkilisi hakkında beraat şirket için idari yaptırım uygulanmasına yer olmadığına kararıdır.
Gerekçe: Tüzel kişi temsilcileri yönünden önceki düzenleme ile suç sayılan eylem 6273 sayılı Kanun ile suç olmaktan çıkarılmıştır. Tüzel kişi temsilcisinin tüzel kişiyi temsilen keşide ettiği çeklerden dolayı sadece hesap sahibi tüzel kişinin sorumluluğu kabul edilmiştir.
TCK’nın 7/1 maddesinin 2. cümlesine göre işlendikten sonra yürürlüğe giren kanuna göre suç sayılmayan bir fiilden dolayı kimse cezalandırılamaz. CMK’nın 223/2-a maddesine göre de yüklenen fiilin kanunda suç olarak tanımlanmamış olması halinde beraat kararı verilir.
CMK’nın 225. madesine göre hüküm, ancak iddianamede unsurları gösterilen suça ilişkin fiil ve fail hakkında verilir. Bu maddenin gerekçesinde de “Mahkeme dava edilmeyen bir fiil hakkında kendiliğinden yargılama yapamaz ve hüküm veremez.” Bunun doğal sonucu, iddianamede gösterilen fiil hakkında hüküm kurulmasıdır.
Hüküm, “iddianamede gösterilen sanık ve ona yükletilen fiil hakkında kurulur” denmiştir.
Bu durumda sonradan yürürlüğe giren kanun ile tüzel kişi temsilcilerinin eylemi suç olmaktan çıkarıldığı için tüzel kişi temsilcileri hakkında 6273 sayılı Kanun değişikliğinden sonra beraat kararı verilmesi gerekir.
