Gözaltına Alınma ve Gözaltına Alındığınızda Sahip Olduğunuz Yasal Haklarınız
Türkiye’de son zamanlarda çok fazla kanun değişiklikleri yapılmakta fakat vatandaşlarımızın özellikle gözaltına alınma sürecindeki birçok yasal haklarını bilmemektedir. Günlük hayatta hepimizin karşısına çıkabilecek bu durum için şüpheli sıfatı altında ne gibi yasal haklarınız olduğunu bu yazıda ayrıntılı anlatacağız.
Gözaltında Yasal Haklarınız
Gözaltına alınmanız için polisler tarafından yeterli şüphe veya suçüstü yapılması gerekmektedir. Yeterli şüphe kavramı oldukça geniş yorumlanmaktadır. Oysa yeterli şüphe herhangi bir suçun işlendiğine ve bu suçu işleyen kişinin siz olduğunu kuvvetle muhtemel olmasıdır. Oysa uygulamada basit bir benzerlik bile gözaltına alınma nedeni olabiliyor. Mesela suçluların gri renkli bir araçla kaçtığı ve yaşlarının ortalama 35-40 arasında iki erkek olduğu ihbarı gelmişse o güzergahta ilerleyen gri renkli araçtaki 2 erkek olan her araç şüpheli konumundadır. Uygulama da polisler kişilerin niteliklerine çoğu zaman bakmadan gözaltına almakta ve konu ile ilgili ifadesine başvurmaktadır.
Gözaltına alınmak için illaki bir idari karar alınması gerekmemektedir. Gözaltı işlemi yeterli şüphe olduğu takdirde uygulanabilir. Gözaltına alınırken eğer hakkınızda kesinleşmiş bir mahkeme kararı, yakalama yada tutuklama emri yoksa bu durumlarda sadece zorluk çıkarmanız sebebiyle kelepçe takılabilir. Zorluk çıkarmadığınız halde size kelepçe takılmak istenirse bu duruma karşı kolluk amirlerine başvurun, mümkünse savcıya ulaşın bunların mümkün olmadığı durumlarda bu talebinizi ifade tutanağına muhakkak yazdırın. İfade tutanağına istediğiniz cümleler yazılmadığı takdirde imzalamak zorunda değilsiniz.
18 yaşından küçük iseniz kelepçe takılması yasaktır. 18 yaşında küçükler için kelepçe uygulaması değişen yasalar ile kaldırılmıştır. Eğer 18 yaşından küçükseniz kelepçe takılması işlemini savcılık ve mahkeme ifadelerinde muhakkak dile getirin.
Polisler tarafından gözaltına alınmanız için belirli şartların olması gerekir. Bu şartlar gerçekleşip te yakalandığınız zaman da belirli haklarınız vardır. Bunlar;
1-Polis tarafından size her türlü kanuni haklarınız anlatılmak zorundadır. (CMK 90/4)
2-Susma hakkınız vardır. Size isnat edilen suç karşısında illaki ifade vermek zorunda değilsiniz. Fakat sadece kimlik bilgilerinizi doğru bir şekilde söylemek zorundasınız.
3-Hiç kimse kendini cezalandırıcı ifade vermek zorunda değildir.
4-Yakınlarınıza haber verme hakkınız vardır. Bu hak kullandırılmak istenmese bile size yardım edecek yakınlarınıza muhakkak haber verin.
5-Müdafi isteme hakkınız vardır. Ekonomik durumu yerinde olmayanlar için ilgili baroların CMK servisi avukat tayin etmektedir. Avukatınız gelene kadar ifade vermeyebilirsiniz.
6-Müdafi ile görüşme hakkınız vardır. Eğer kişisel avukatınız veya baro tarafından yönlendirilmiş bir avukatınız varsa avukatla görüşme ve sonrasında ifade verme hakkınız vardır. İlk ifadenin çok önemli olduğu düşünülürse neyi nasıl söylemeniz gerektiği konusunda avukatınıza muhakkak danışmanız önemlidir.
7-İfade verirken müdafi bulundurma hakkınız vardır.
8-Yakalama, Gözaltına alınma veya gözaltı süresinin uzatılmasına dair yazılı savcı talimatına karşı Sulh Ceza Mahkemesine itiraz hakkınız vardır.
9-Cebir ve şiddete uğramış iseniz muhakkak tam teşekküllü bir devlet hastanesinden rapor alınmasını sağlayınız. Talep halinde rapor alınması zorunludur.
10- Normalde göz altı süresi 24 saattir. Bu süre özel yetkili mahkemelerin alanına giren suçlarda 48 saattir. Gözaltı süresi uzatılmak istenirse karar alınmak zorundadır. Karar olmadan gözaltı süresi hiçbir şekilde uzatılamaz. Göz altı süresi en fazla 4 gün olacak şekilde uzatılabilir.
11-İfade tutanağını imzalamak zorunda değilsiniz. Anlamadığınız hukuki terimler olduğu takdirde ifade tutanağını imzalamıyorum deme hakkınız vardır. Bu durumda imzanızın olduğu bölüme imzadan imtina etti kaydı düşülecektir.
12-Özellikle tutanakların tamamı okunmadığında veya size tutanak sureti verilmediğinde muhakkak imzadan imtina etmeniz sizler için yararladır. Düzenlenen tutanakların hepsinin açık açık okunmasını istemek yasal hakkınızdır
