Bireysel Başvuru Formlarının Alınmasında ve Gönderilmesinde İzlenecek Usul ve Yöntem
T.C.
HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU
Sayı : B.03.1.HSK.0.70.12.04-010.07.02-298-2012/661/49004 21/09/2012
Konu : Mahkemelerce bireysel başvuru formlarının alınmasında ve gönderilmesinde izlenecek usul ve yöntem
…CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA
…BÖLGE İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA
…ADLİ YARGI İLK DERECE MAHKEMESİ ADALET KOMİSYONU BAŞKANLIĞINA
Bilindiği üzere, 07/05/2010 tarihli ve 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 18’inci maddesiyle getirilen düzenlemeyle 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 148’inci maddesinde yapılan değişiklik sonucunda; Anayasa’da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla herkesin Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapabileceği düzenlenmiş, 30/03/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ve 12/07/2012 tarihli ve 28351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nde de bireysel başvuruya ilişkin hükümlere yer verilmiştir.
Öte yandan, bireysel başvuru kurumunun kabul edilmesindeki en önemli amaç, temel hak ihlallerinin iç hukukta ortadan kaldırılması ve buna bağlı olarak ülkemiz aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuruların sayısının azaltılmasıdır. Dolayısıyla bireysel başvuru, usul kanunlarında düzenlenen olağan ve olağanüstü kanun yollarından ayrılan ve kendine has birtakım özellikleri bulunan bir hak arama yoludur. Bireysel başvuru, Anayasal düzeyde yeni bir yargılama biçimi olarak ulusal hukuka dâhil edilerek hak ve özgürlüklerin ulusal seviyede hayata geçirilmesi ve korunması amaçlanmıştır.
Bireysel başvurular, 6216 sayılı Kanunda ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğünde belirtilen şartlara uygun olarak İçtüzük ekinde bulunan ve Mahkemenin İnternet sitesinde yayımlanan başvuru formu kullanılarak Anayasa Mahkemesine doğrudan yapılabileceği gibi mahkemeler ya da yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla da yapılması mümkündür. Usulünce hazırlanan başvuru formu, harç tahsil makbuzuyla birlikte, yukarıda belirtilen yerlere teslim edildiğinde başvurucu ya da temsilcisine bu mercilerce alındı belgesi verilecektir.
Ayrıca, mahkemeler ya da yurt dışı temsilciliklerine teslim edilen başvuru formu ve ekleri ile ilgili gerekli kayıt işlemleri yapıldıktan sonra anılan makamlarca başvuru formu ve eklerine ilişkin kabul edilebilirlik ya da esasa ilişkin herhangi bir inceleme ve değerlendirme yapılmaksızın fiziki ve elektronik ortamda Anayasa Mahkemesine iletilmesi esası benimsenmiştir.
Anılan Kanun’un 47’nci ve İçtüzüğün 63’üncü maddesinde, bireysel başvurunun mahkemeler vasıtasıyla da yapılabileceği belirtilmiş olmasına rağmen uygulanacak usul ve yöntem konusunda bir ayrıntıya yer verilmemiştir.
Kurulumuzun 18/10/2011 tarihli ve “Dosyaların kanun yolu incelemesine gönderilmesinde dikkat edilecek hususlar” konulu (21) No’lu Genelgesinde; Yargının hızlandırılması ile yargıda etkinlik ve verimliliğin sağlanması bakımından kanun yolu başvurusuna konu edilen dosyaların mahkemeler tarafından ilgili merciye gönderilmesinde izlenecek usul ve esaslar belirlenmiş, bu doğrultuda;
“1-Dosyaların yürürlükteki kanun ve yönetmeliklerin ilgili hükümleri gözetilerek düzenlenmesi,
2-Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sisteminde (UYAP) oluşturulan dosyalara, taraf ve vekil bilgilerinin dikkatli bir şekilde girilmesi, dosyalardaki dilekçe, bilirkişi raporu, kroki, talimat evrakı gibi esasa etki edecek belgelerin mümkünse dijital ortamda alınarak, mümkün değilse okunaklı bir şekilde taranarak UYAP’a kaydedilmesi ve evrak bilgilerinin içeriğine uygun olarak Sisteme işlendikten sonra tüm temyiz işlemlerinin UYAP üzerinden yapılması,
3-Kanun yolu incelemesinin ve özellikle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuruların kabul edilebilirlik aşamasının sağlıklı bir şekilde değerlendirilebilmesi için; tarafların kanun yoluna başvuru dilekçeleri ile dosyaya sunduğu diğer dilekçe veya yaptığı başvuruların denetime imkân sağlayacak biçimde veri girişi yapılarak UYAP’a kaydedilmesi; ayrıca, başvuru sahibine ücretsiz alındı belgesinin verilmesi”
İfadelerine yer verilmiştir.
18/10/2011 tarihli ve “Havale işlemleri” konulu (24) No’lu Genelgesinde ise, tadadî bir şekilde sayılan usul kanunları ve ikincil düzenlemelerden bahsedilerek, “Dosyaya sunulan her türlü dilekçe ve belge ile özellikle kanun yoluna başvuru dilekçelerinin havalesinde, belirlenen usul kurallarına uyulması hâlinde; yasal sürelerin kolayca ve doğru bir şekilde tespit edilmesi, yargılamanın daha kısa sürede sonuçlandırılması ile kalem işlerinin düzen ve denetim altında tutulması sağlanarak bu konuda ortaya çıkabilecek çeşitli mağduriyetlerin önlenebileceği” vurgulanarak “Masraf, zaman ve hak kaybına sebep olunmaması, yasal sürelerin tespiti yönünden oluşabilecek tereddütlerin önlenmesi bakımından;
“1- Havale için ibraz edilen dilekçe veya belgenin konusu ile alındığı tarih ve sayıyı gösteren “Alındı Belgesi”nin ücretsiz olarak ilgilisine verilmesi,
2- Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sisteminin (UYAP) tüm ülke çapında tam olarak 1/9/2008 tarihinden itibaren kullanılmaya başlanmasıyla birlikte kalem hizmetlerinin yapılmasında kullanılan defter ve kartonlar ile diğer işlemlerin, UYAP ortamında oluşturulması ve yapılması esası benimsendiğinden; dilekçe veya belgelerin mümkünse dijital ortamda alınarak, mümkün değilse okunaklı bir şekilde taranarak zamanında, doğru ve eksiksiz biçimde UYAP’a kaydedilmesi, bu kaydın tarihinin havale tarihi olarak kabul edilmesi; bu hizmetlerin hızlı, verimli ve düzenli bir şekilde yapılıp yapılmadığının takip edilerek denetiminin0sağlanması,”
Hususları düzenlenmiştir.
6216 sayılı Kanun’un 76’ncı maddesinin birinci fıkrası uyarınca bireysel başvuruya ilişkin hükümler 23/09/2012 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olup, mahkemeler vasıtasıyla da başvuru yapılabileceğinden bu konuda meydana gelebilecek muhtemel aksaklıklar ile emek, zaman ve hak kayıplarına sebebiyet verilmemesi bakımından aşağıdaki usul ve esaslar belirlenmiştir.
Bu itibarla;
1- Bireysel başvuru formlarının, Kurulumuzun (21) ve (24) No’lu Genelgelerinde belirlenen kurallar doğrultusunda işlem yapılmak suretiyle alınması,
2- Usulünce hazırlanan başvuru formunun, harç tahsil makbuzuyla birlikte teslim edildiğinde başvurucu ya da temsilcisine alındı belgesi verilmesi,
3- Başvuru formu ve eklerine ilişkin kabul edilebilirlik ya da esasa ilişkin herhangi bir inceleme ve değerlendirme yapılmaksızın posta yoluyla fiziki ortamda Anayasa Mahkemesine gönderilmesi, ayrıca elektronik ortamda da anılan Mahkemeye iletilmesi,
4- Bireysel başvurunun kararı veren mahkemeye yapılması zorunlu olmayıp, 6216 sayılı Kanun ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü uyarınca herhangi bir mahkemeye de yapılabilmesi karşısında, başvuru formlarını alan mahkemenin sırf bu sebeple bireysel başvuruya ilişkin formun geri çevrilmemesi
konularında gerekli dikkat ve özenin gösterilmesi hususunun Genel Kurulun 19/09/2012 tarihli ve 493 sayılı kararı ile tüm teşkilata duyurulmasına karar verilmiştir.
Ahmet HAMSİCİ Başkanvekili
