Erişimi Engellenmiş Domaini Erişime Açtırmak
ERİŞİMİ ENGELLENMİŞ DOMAİNLER NE OLACAK?
Son zamanlarda birçok sitenin erişimi Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (kısa adı ile TİB) tarafından mahkeme kararıyla engelleniyor. En çok merak edilen hususlardan biri de bu engelleme durumunda sitenin hukuken ne olacağıdır. İşte bu yazımızda TİB tarafından erişimi engellenmiş sitelerin 2014 senesinden yapılan değişiklikleri de inceleyerek hukuken hangi konumda olacağını ve bu durumdaki sitenin alan adı düştükten sonra satın alan kişilerin neler yapması gerektiğini anlatacağız.
TİB TARAFINDAN ENGELLENMİŞ SİTELERİN HUKUKİ DURUMU
TİB tarafından erişimi engellenmiş siteler hukuken erişim ve yayın hakkı askıda olan sitelerdir. Sitelerin bulundurduğu yasa dışı içerik sebebiyle bu içerikler tamamen kaldırılana kadar da bu sitelerin erişim ve yayın hakkı askı da kalmaya devam edecektir. İçeriklerin kaldırılması erişim ve yayın hakkını kendiliğinden sitelere vermeyecektir.
TİB ENGELLEMEYİ NASIL YAPAR?
TİB kendi başına karar veren bir mekanizma değil uygulayıcı bir mekanizmadır. TİB kanunun kendisine tanıdığı acil ve kamuyu ilgilendiren bazı hususlarda re’sen işlem yapabilir. Kanunda açıkça sayılan durumlar haricinde ise mahkemeler tarafından verilmiş kararları uygulayan bir mercidir. TİB Çocukların cinsel istismarı ve Müstehcenlik konularında kendiliğinden işlem yapabilirken 2014 senesinde 5651 sayılı kanunda yapılan değişiklik bu konular haricinde TCK anlamında Fuhuş ve Fuhşa aracılık suçu sayılabilecek içerikleri barından siteler içinde kendiliğinden erişimin engellenmesi işlemini yapabilecek hale gelmiştir.
TİB mahkeme tarafından verilmiş kararları uygulayarak sitenin erişimini Türkiye sınırları içerisinde engelleme işlemi yapmaktadır.
ERİŞİMİN ENGELLENMESİNİN SEBEPLERİ
5651 sayılı kanunda sayılan belirli hallerde siteye erişim tamamen engellenebilir. Bu haller;
İntihara yönlendirme (TCK madde 84),
Çocukların cinsel istismarı (TCK madde 103, birinci fıkra),
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (TCK madde 190),
Sağlık için tehlikeli madde temini (TCK madde 194),
Müstehcenlik (TCK madde 226),
Fuhuş (TCK madde 227),
Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama ( TCK madde 228),
25/07/1951 tarihli ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar
Şeklinde kanunda belirtilmiştir. Bu haller dışında sitenin tamamına erişim engellenemez.
ENGELLEME KALDIRILABİLİR Mİ?
TİB tarafından uygulanan erişimin engellenmesi kararları kaldırılabilir. Öncelikle eğer erişimin engellenmesi TİB’in kendiliğinden işlem yaptığı Çocukların cinsel istismarı, Müstehcenlik ve Fuhuş konularında ise bu şekilde suç teşkil edecek tüm içerikler siteden çıkarılmadan engelleme kaldırılamayacaktır.
5651 sayılı kanunda erişimin hangi sebeplerle ve neden engelleneceği açıkça bildirilmişken bunun nasıl kaldırılacağına dair herhangi bir hüküm yoktur. Bu konuda yönetmelikle düzenleme getirilmiştir. Yönetmeliğe göre erişim engellemesinin kaldırılması için erişim engellenmesine sebep olan içeriğin siteden çıkarılarak soruşturma aşamasında ise kararı veren hâkime, kovuşturma aşamasında ise kararı veren mahkemeye başvuru yapılması ve erişim engellenmesi kararının kaldırılmasına dair karar alınması gerekmektedir.
ENGELLEMEYİ KALDIRMANIN ŞARTLARI NELERDİR?
Siteye genel erişimin engellenmesinin kaldırılması için mahkeme kararında bildirilen veya TİB tarafından re’sen uygulanan işlem sebebi olan kanuna aykırı içeriğin siteden tamamen kaldırılması gerekmektedir. Bu içerik siteden tamamen kaldırılmadıkça site tekrardan erişime açılamaz. Eğer site sahibi site içeriğinin kanuna aykırı olmadığı iddiasında ise bu durumda karara itiraz ederek mahkemenin vereceği kararla erişim ve yayın hakkını yeniden elde edebilecektir. Fakat içerik kanuna aykırı olarak değerlendirilirse bu içerik tamamen siteden kaldırılmadan site erişim ve yayın hakkını alamayacaktır. Erişim ve yayın hakkını sitenin yasa dışı sayılan tüm içeriğinin temizlenmesinden sonra soruşturma aşamasında hâkime, kovuşturma aşamasında mahkemeye yapılacak bir başvuru ile yeniden alınması ve bu kararın bir örneğinin TİB’e iletilerek erişimin tekrar açılması sağlanabilir.
ERİŞİMİ ENGELLENMİŞ DOMAİNLER DÜŞTÜKTEN SONRA SATIN ALINIRSA NE OLACAK?
5651 sayılı kanun çerçevesinde verilen tüm kararlar yaptırım mahiyetinde tedbir kararıdır. Türk Ceza Kanunu ve 5651 sayılı kanuna aykırı yayın yapan kişiler bu yayınlar sebebiyle elbette ki cezalandırılacaklardır. Fakat bu kişiler bulunana kadar suç teşkil eden içeriğinde internet ortamında ziyarete açık olmaması gerekir.
Bu tedbir ilelebet uygulanacak bir tedbir değildir. Erişimi engellenmiş sitenin domain sahibi sitenin domain ismini süresi dolmasına rağmen satın almaz ise bu domain 3. Kişiler tarafından satın alınabilir hale gelecektir. 3. Kişiler bu domaini satın aldığında ise ortaya farklı sorunlar çıkmaktadır.
Erişimi engellenmiş siteler ile ilgili yaşanan en büyük sıkıntılar işte tam burada çıkmaktadır. Kanunda bu konuda açık bir hüküm maalesef ki bulunmamaktadır. Kanun koyucu 5651 sayılı kanunu sadece güncel ihtiyaçlar için düzenlemiş ayrıntılı ve teknik olarak ele almamıştır. Bu sebeple bu durumda ne yapılacağı genel hukuk mantığı ve kurallarına göre tespit edilmelidir.
ENGELLENMİŞ DOMAİN DÜŞTÜKTEN SONRA SATIN ALAN KİŞİNİN HUKUKİ DURUMU
Bu konu da oldukça tartışmalıdır. Bilişim hukukçuları arasında iki farklı görüş ortaya çıkmıştır. İlk görüş bu tür satın alınan domain isimlerinin sitelerin erişimin engellenmesi kararı olduğunu bilerek satın alınması sebebiyle mahkeme kararı olmadan açılamayacağı doğrultusundadır. Bu görüşe göre TİB internet sitesinde bulunan http://eekg.tib.gov.tr/ linkinden sorgulama yapılarak sitenin erişime engelli olup olmadığı görülebilir. Bir kişi domain ismi satın alırken bu tarz incelemeleri yapmak zorundadır. Bu sebeple kişi domain ismini satın alsa bile erişim ve yayın hakkı mahkemece engellendiğini bildiği için mahkeme kararı olmadan bu domain ismine erişim ve yayın hakkı verilemez denmektedir. Bu fikir genel hukuk kurallarına sıkı sıkıya bağlı ve bilişim alanının çok sık değiştiği gözetilmeden iddia edilmesi sebebiyle hukuken katılmıyorum.
Benim katıldığım fikre göre ise kişi erişim engeli olan bir domaini satın aldığı takdirde bu domain adresi başka bir kişiye ait olduğundan erişimin engellenmesi kararı TİB tarafından kendiliğinden kaldırılmalıdır. Çünkü erişimin engellenmesi kararının verilmesinin nedeni 5651 sayılı kanuna aykırılıktır. Domain ismi önceki sahibinin bu kanuna aykırı davranması dolayısıyla verilen cezanın domain ismini sonradan alan kişiye de uygulanması hukuk mantığına aykırı olacaktır. Eğer domain ismini sonradan satın alan kişi bu domain ismine kuracağı sitede kanuna aykırı bir yayın yaparsa bu sitenin de erişimi zaten engellenebilir. Fakat domain ismini sonradan satın alan kişinin 5651 sayılı kanuna aykırı yayın yapıp yapmayacağı net olarak bilinmeden bu sitenin erişiminin engellenmesi kararının mahkeme tarafından kaldırılmasını beklemek domain isminin yeni sahibine karşı yapılmış bir haksızlık olacaktır. Olayı bir örnekle anlatmak gerekirse sahibi olduğunuz evde oturan bir kiracının adam öldürmesi sebebiyle verilen hapis cezasının, yeni gelen kiracıya da sırf orada kiracı olarak oturması sebebiyle adam öldürmeden ceza verilmesi istenemeyeceği gibi domain isminin eski sahibinin kanuna aykırı yayın yapması sebebiyle domain isminin yeni sahibine ceza verilmesini istemek de aynı derece de tutarsız olacaktır. Çünkü aynen kanunda geçtiği üzere erişimin engellenmesi kararı bir cezai yaptırım değil bir tedbir kararıdır. Tedbir kararının verilmesinin amacı da kanuna uygun davranılması talebidir. Kanuna uygun davranıp davranmayacağı bile belirli olmayan bir kişiye bu şekilde yaptırım uygulanması kanunun ruhu ile de bağdaşmayacaktır.
DOMAİNİ YENİ SATIN ALAN KİŞİ DOMAİN ENGELLİNİ KALDIRABİLİR Mİ? ENGELLEMEYİ KALDIRMANIN ŞARTLARI NELERDİR?
Domaini yeni satın alan kişi domain üzerinde daha önce kurulu sitenin yaptığı yayından dolayı konulmuş tedbir kararı olan erişimin engellenmesi kararını kaldırabilir. Bu iki ihtimal doğrultusunda yapılmaktadır. Genel olarak kısa yol olan ve sıkça uyguladığımız yöntem ile kaldırma usulü direk TİB’e yapılacak bir başvurudur. Bu başvuru da çeşitli evraklar gönderilmesi gerekmektedir. TİB’in domain isminde bulunan erişimin engellenmesi kararını kendiliğinden kaldırabilmesi için domainin yeni sahibinin öncelikle sahipliğine dair bir belge sunması gerekmektedir. Bu da domain adresini satın aldığı firmadan alacağı bir faturadır. Bu faturada domain sahibinin kim olduğu açıkça bellidir. Fakat bu tedbirin kalkması için tek başına yetmeyecektir. Domain sahibi domainin daha önceki sahibinin yayınlamış olduğu site ve içeriğini kullanmayacağına dair açık bir taahhüt vermesi gerekmektedir. Bu taahhüt metninde domainin daha önceki sahibiyle herhangi bir organik bağınız olmadığını açıkça bildirmeniz ve sitede bulunan yasa dışı içeriklerden arınmış halde yeni bir site ile yayın yapacağınızı açıkça bildirmeniz gerekmektedir. Bu evraklar ile birlikte TC numarası bulunan kimlik suretiniz ve talebinizi içeren bir dilekçe ile başvuru yapıldığı takdirde TİB domain ismi üzerinde bulunan erişimin engellenmesi kararını otomatik olarak kaldırmaktadır. Fakat bazı durumlarda TİB bu başvuruyu yeterli veya inandırıcı bulmamaktadır. Bu durumlar özellikle domain isminin daha önceki sahibi ile akrabalık bağı, soyadı benzerliği v.b organik bağ olduğunu düşündüren durumlardır. Bu durumda TİB otomatik olarak domain ismi üzerindeki tedbir kararını kaldırmayacak ve mahkemeden karar getirmenizi talep edecektir. Mahkemeye yapılacak dilekçe ile başvuru da TİB’e gönderilen evrakların da eklenmesi halinde mahkeme erişimin engellenmesi kararını kaldırmaktadır.
Erişimin engellenmesi kararı ve yerine getirilmesi
MADDE 8- (1) İnternet ortamında yapılan ve içeriği aşağıdaki suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe sebebi bulunan yayınlarla ilgili olarak erişimin engellenmesine karar verilir:
a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;
1) İntihara yönlendirme (madde 84),
2) Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra),
3) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190),
4) Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194),
5) Müstehcenlik (madde 226),
6) Fuhuş (madde 227),
7) Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228),
suçları.
b) 25/7/1951 tarihli ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar
(2) Erişimin engellenmesi kararı, soruşturma evresinde hâkim, kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından verilir. Soruşturma evresinde, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı tarafından da erişimin engellenmesine karar verilebilir. Bu durumda Cumhuriyet savcısı kararını yirmi dört saat içinde hakimin onayına sunar ve hakim kararını en geç yirmi dört saat için de verir. Bu süre içinde kararın onaylanmaması halinde tedbir Cumhuriyet savcısı tarafından derhal kaldırılır. (Ek cümle: 6/2/2014-6518/92 md.)
Erişimin engellenmesi kararı, amacı gerçekleştirecek nitelikte görülürse belirli bir süreyle sınırlı olarak da verilebilir. Koruma tedbiri olarak verilen erişimin engellenmesine ilişkin karara 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz edilebilir.
(3) Hâkim, mahkeme veya Cumhuriyet savcısı tarafından verilen erişimin engellenmesi kararının birer örneği, gereği yapılmak üzere Başkanlığa gönderilir.
(4) İçeriği birinci fıkrada belirtilen suçları oluşturan yayınların içerik veya yer sağlayıcısının yurt dışında bulunması halinde veya içerik veya yer sağlayıcısı yurt içinde bulunsa bile, içeriği birinci fıkranın (a) bendinin (2), (5) ve (6) numaralı alt bentlerinde yazılı suçları oluşturan yayınlara ilişkin olarak erişimin engellenmesi kararı re’sen Başkanlık tarafından verilir. Bu karar, erişim sağlayıcısına bildirilerek gereğinin yerine getirilmesi istenir.
(5) Erişimin engellenmesi kararının gereği, derhal ve en geç kararın bildirilmesi anından itibaren yirmi dört saat içinde yerine getirilir.
(6) Başkanlık tarafından verilen erişimin engellenmesi kararının konusunu oluşturan yayını yapanların kimliklerinin belirlenmesi halinde, Başkanlık tarafından, Cumhuriyet başsavcılığına suç duyurusunda bulunulur.
(7) Soruşturma sonucunda kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi halinde, erişimin engellenmesi kararı kendiliğinden hükümsüz kalır. Bu durumda Cumhuriyet savcısı, kovuşturmaya yer olmadığı kararının bir örneğini Başkanlığa gönderir.
(8) Kovuşturma evresinde beraat kararı verilmesi halinde, erişimin engellenmesi kararı kendiliğinden hükümsüz kalır. Bu durumda mahkemece beraat kararının bir örneği Başkanlığa gönderilir.
(9) Konusu birinci fıkrada sayılan suçları oluşturan içeriğin yayından çıkarılması halinde; erişimin engellenmesi kararı, soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı, kovuşturma evresinde mahkeme tarafından kaldırılır.
(10) Koruma tedbiri olarak verilen erişimin engellenmesi kararının gereğini yerine getirmeyen yer veya erişim sağlayıcılarının sorumluları, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
(11) İdarî tedbir olarak verilen erişimin engellenmesi kararının yerine getirilmemesi halinde, Başkanlık tarafından erişim sağlayıcısına, onbin Yeni Türk Lirasından yüzbin Yeni Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir. İdarî para cezasının verildiği andan itibaren yirmidört saat içinde kararın yerine getirilmemesi halinde ise Başkanlığın talebi üzerine Kurum tarafından yetkilendirmenin iptaline karar verilebilir.
(12) Bu Kanunda tanımlanan kabahatler dolayısıyla Başkanlık veya Kurum tarafından verilen idarî para cezalarına ilişkin kararlara karşı, 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdarî Yargılama Usulü Kanunu hükümlerine göre kanun yoluna başvurulabilir.
(13)(Ek: 5/11/2008-5809/67 md.) İşlemlerin yürütülmesi için Başkanlığa gönderilen hakim ve mahkeme kararlarına 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre Başkanlıkça itiraz edilebilir.
(14) (Ek: 12/7/2013-6495/47 md.) 14/3/2007 tarihli ve 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde tanımlanan kurum ve kuruluşlar, kendi görev alanına giren suçların internet ortamında işlendiğini tespit etmeleri hâlinde, bu yayınlarla ilgili olarak erişimin engellenmesi kararı alabilirler. Erişimin engellenmesi kararları uygulanmak üzere Telekomünikasyon İletişim Başkanlığına gönderilir.
(15)(Ek: 26/2/2014-6527/17 md.) Bu maddeye göre soruşturma aşamasında verilen hâkim kararı ile 9 uncu ve 9/A maddesine göre verilen hâkim kararı birden fazla sulh ceza mahkemesi bulunan yerlerde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından belirlenen sulh ceza mahkemeleri tarafından verilir.
